آدیسون‎

Addison's disease



بیماری آدیسون هنگامی رخ می دهد که بدن مقدار کافی از هورمون های غدد آدرنال (غدد فوق کلیوی) را تولید نمی کند. در بیماری آدیسون غدد آدرنال مقدار کمی کورتیزول و مقدار ناکافی آلدوسترون تولید می کند.

بیماری آدیسون که به آن نارسایی آدرنال نیز گفته می شود در همه گروه های سنی و در هر دو جنس رخ می دهد. بیماری آدیسون می تواند زندگی فرد را به خطر اندازد.

درمان بیماری آدیسون شامل تجویز هورمون ها است که اثرات مفید هورمون هایی که به طور طبیعی توسط بدن ساخته می شوند را تقلید می کنند.
 

علائم بیماری آدیسون معمولاً به آرامی و اغلب طی چند ماه بروز کرده و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
•    خستگی شدید
•    کاهش وزن و کاهش اشتها
•    تیره شدن رنگ پوست (هیپرپیگمانتاسیون)
•    فشارخون پایین و حتی غش کردن
•    ولع مصرف نمک
•    تهوع، استفراغ و اسهال
•    درد شکمی
•    درد عضلات یا مفاصل
•    تحریک پذیری
•    افسردگی
•    کاهش موهای بدن یا اختلال عملکرد جنسی در زنان

 

نارسایی حاد آدرنال
برخی اوقات، علائم و نشانه های بیماری آدیسون ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شوند. در نارسایی حاد آدرنال علائم و نشانه ها عبارتند از:
•    درد در قسمت پایین کمر، شکم یا پاهار
•    استفراغ و اسهال شدید که منجر به کم آبی بدن می شود.
•    فشارخون پایین
•    از دست دادن هوشیاری
•    پتاسیم بالا (هیپرکالمی) و سدیم پایین (هیپوناترمی)
 


علائم و نشانه های مرتبط

بیماری آدیسون زمانی رخ می دهد که غدد آدرنال آسیب دیده و مقدار ناکافی هورمون کورتیزول و در اغلب موارد مقدار ناکافی هورمون آلدوسترون تولید می کند. به عنوان بخشی از سیستم غدد درون ریز، غدد آدرنال هورمون هایی تولید می کنند که در عملکرد اندام ها و بافت های بدن نقش دارند. غدد آدرنال از 2 بخش تشکیل می شوند. بخش داخلی (مدولا) که هورمون های مشابه آدرنالین تولید می کند. بخش خارجی (قشر) که هورمون های کورتیکواستروئید که شامل گلوکوکورتیکوئیدها، مینرالوکورتیکوئیدها و هورمون های جنسی مردانه (آندروژن) تولید می کند. برخی از هورمون های تولید شده توسط قشر آدرنال (گلوکوکورتیکوئیدها و مینرالوکورتیکوئیدها) برای حیات ضروری هستند:

 

•    گلوکوکورتیکوئیدها. این هورمون ها که شامل کورتیزول می شوند بر روی توانایی بدن در تولید انرژی از مواد غذایی موثر بوده و در پاسخ التهابی سیستم ایمنی بدن نقش داشته و به بدن در پاسخ به استرس کمک می کنند.

 

•    مینرالوکورتیکوئیدها. این هورمون ها با حفظ تعادل سدیم و پتاسیم در بدن به حفظ فشارخون طبیعی کمک می کنند.

 

•    آندروژن. این هورمون جنسی مردانه در مقادیر کم توسط غدد آدرنال (غدد فوق کلیوی) زنان و مردان تولید می شود. این هورمون ها سبب تکامل جنسی در مردان شده و در هر دو جنس بر روی توده عضلانی و میل جنسی تاثیر می گذارند.

 

نارسایی اولیه آدرنال

بیماری آدیسون زمانی رخ می دهد که بخش خارجی یا قشر غده آدرنال آسیب دیده و به مقدار کافی قادر به تولید هورمون نباشد. زمانی که به غده آدرنال آسیب وارده شده باشد، این بیماری نارسایی اولیه آدرنال نامیده می شود. نارسایی غده آدرنال برای تولید هورمون های آدرنوکورتیکال شایع ترین نتیجه بیماری خود ایمنی است. به دلایل ناشناخته، سیستم ایمنی بخش قشر آدرنال را به عنوان یک عامل خارجی تصور کرده، به آن حمله کرده و آن را تخریب می کند.

 

سایر علل نارسایی غده آدرنال عبارتند از:
•    بیماری سل
•    سایر عفونت های غده آدرنال
•    گسترش سرطان به غده آدرنال
•    خونریزی داخل غده آدرنال که ممکن است به عنوان یک بحران آدرنال و بدون هیچ علائم قبلی رخ دهد.

 

نارسایی ثانویه آدرنال

ایجاد اختلال در غده هیپوفیز نیز می تواند سبب بروز نارسایی غده آدرنال شود. غده هیپوفیز هورمونی به نام هورمون آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) می سازد که می تواند سبب تحریک قشر آدرنال و در نتیجه تولید هورمون های این بخش از آدرنال شود. تولید ناکافی ACTH می تواند حتی در صورت عدم آسیب غده آدرنال منجر به تولید ناکافی هورمون های تولید شده توسط این غده شود. به این وضعیت نارسایی ثانویه آدرنال گویند.

علت شایع دیگری که سبب بروز نارسایی ثانویه آدرنال می شود قطع ناگهانی دریافت کورتیکواستروئیدها است که معمولاً به منظور درمان بیماری های مزمن مانند آسم یا آرتریت مصرف می شوند.

 

بحران آدیسونی

اگر بیماری آدیسون درمان نشود، استرس فیزیکی مانند جراحت، عفونت یا بیماری می تواند سبب بروز بحران آدیسونی شود.
 


اگر علائم و نشانه های زیر را تجربه کردید به پزشک مراجعه کنید:
•    تیره شدن مناطقی از پوست (هیپرپیگمانتاسیون)
•    خستگی شدید
•    کاهش وزن ناخواسته
•    مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ و درد شکمی
•    احساس سبکی سر یا غش کردن
•    ولع مصرف نمک
•    درد عضلات یا مفاصل

 

پزشک می تواند تشخیص دهد که آیا علت بروز این علائم بیماری آدیسون است یا سایر بیماری هایی که ممکن است این علائم را ایجاد کنند.
 


روش های تشخیصی:

پزشک ابتدا از شما در مورد تاریخچه پزشکی تان و علائم و نشانه هایی که دارید سوال خواهد کرد. همچنین ممکن است شما برخی از آزمایشات زیر را انجام دهید:


•    آزمایش خون. اندازه گیری سطوح سدیم، پتاسیم، کورتیزول و ACTH خون به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد که آیا نارسایی آدرنال می تواند علت بروز علائم شما باشد یا خیر. آزمایش خون همچنین آنتی بادی های مرتبط با نوع خودایمنی بیماری آدیسون را اندازه گیری می کند.


•    آزمایش تحریک ACTH. این آزمایش شامل اندازه گیری میزان کورتیزول خون قبل و بعد از تزریق ACTH سنتتیک است. ACTH سبب تحریک تولید کورتیزول توسط غده آدرنال می شود. اگر غده آدرنال آسیب دیده باشد آزمایش تحریک ACTH نشان می دهد که تولید کورتیزول در پاسخ به ACTH سنتتیک محدود است یا وجود ندارد.


•    آزمایش هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) در پاسخ به انسولین. اگر بیماری غده هیپوفیز علت احتمالی نارسایی آدرنال باشد پزشک انجام این آزمایش را توصیه می کند. در این آزمایش میزان قند خون و کورتیزول در فواصل مختلف بعد از تزریق انسولین اندازه گیری می شود. در افراد سالم میزان قند خون کاهش و کورتیزول افزایش می یابد.


•    روش های تصویربرداری. پزشک ممکن است به منظور بررسی اندازه غدد آدرنال و یافتن سایر اختلالاتی که ممکن است به یافتن علت نارسایی آدرنال کمک کند دستور انجام سی تی اسکن ناحیه شکم را دهد. همچنین اگر آزمایشات نشان دهنده وجود نارسایی ثانویه آدرنال باشد پزشک ممکن است انجام MRI را پیشنهاد دهد.

 


 


روش های تشخیصی و درمانی

تمام درمان های بیماری آدیسون شامل درمان جایگزینی هورمون به منظور تصحیح میزان هورمون های استروئیدی است که بدن تولید نمی کند. برخی گزینه های درمانی عبارتند از:


•    کورتیکواستروئیدهای خوراکی. هیدروکورتیزون، پردنیزون یا کورتیزون ممکن است به منظور جایگزینی کورتیزول استفاده شوند. پزشک ممکن است فلودروکورتیزون را برای جایگزینی آلدوسترون تجویز نماید.


•    تزریق کورتیکواستروئیدها. اگر شما به استفراغ مبتلا باشید و قادر به تحمل داروهای خوراکی نباشید فرم تزریقی داروها مورد نیاز است.

 

مقادیر کافی سدیم به خصوص در دوران ورزش سنگین، زمانی که هوا گرم است یا اگر شما به مشکلات گوارشی مانند اسهال مبتلا باشید توصیه می شود. اگر شما با یک شرایط استرس زا مانند جراحی، عفونت یا بیماری روبرو باشید ممکن است افزایش موقتی دریافت سدیم را توصیه نماید.

 

بحران آدیسونی

بحران آدیسونی یک وضعیت تهدید کننده حیات است و منجر به کاهش فشارخون، کاهش قند خون و افزایش پتاسیم خون می شود. این وضعیت نیازمند مراقبت پزشکی فوری است. درمان شامل تزریق داخل وریدی موارد زیر است:
•    هیدروکورتیزون
•    محلول سالین
•    قند (دکستروز)

 


داروهای مرتبط