اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)‎

Scoliosis



اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) اغلب در طول جهش رشد و درست قبل از بلوغ رخ می دهد. درحالیکه اسکولیوز ممکن است به علت فلج مغزی و دیستروفی عضلانی رخ دهد، علت بیشتر موارد اسکولیوز ناشناخته است.

در اکثر موارد اسکولیوز خفیف است اما در برخی کودکان ناهنجاری های ستون فقرات در هنگام رشد شدیدتر می شود. اسکولیوز شدید می تواند سبب ناتوانی شود. یک انحنای شدید ستون فقرات می تواند سبب کاهش فضای قفسه سینه شده و عملکرد مناسب ریه ها را با مشکل روبرو سازد.

کودکانی که مبتلا به اسکولیوز خفیف هستند به دقت از طریق اشعه X و از نظر تشدید اسکولیوز پیگیری می شوند. در بسیاری از موارد درمان مورد نیاز نیست. برخی کودکان نیاز به پوشیدن بریس (brace) به منظور جلوگیری از تشدید اسکولیوز دارند. برخی دیگر نیاز به جراحی دارند.
 

علائم و نشانه های اسکولیوز عبارتند از:
•    شانه ها در یک سطح قرار ندارند
•    برجسته به نظر رسیدن یک شانه از شانه دیگر
•    کمر ناهموار
•    قرار گرفتن یک لگن بالاتر از دیگری

اسکولیوز شدید می تواند سبب کمر درد و اختلال در تنفس شود.
 


علائم و نشانه های مرتبط

پزشکان علت بروز شایع ترین نوع اسکولیوز را نمی دانند اما به نظر می رسد عوامل ارثی در این امر دخیل باشد زیرا اسکولیوز در برخی خانواده ها شایع تر است. عواملی که ممکن است در بروز موارد نادرتر اسکولیوز نقش داشته باشند عبارتند از:

•   بیماری های عصبی- عضلانی مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی

•   آسیب های زمان تولد که بر روی تکامل استخوان ها و ستون فقرات اثر می گذارند

•   وارد آمدن آسیب به ستون فقرات یا عفونت آن


عواملی که در بروز انواع رایج اسکولیوز نقش دارند عبارتند از:

•   سن. علائم و نشانه ها معمولاً در طول دوران جهش رشد و درست قبل از بلوغ شروع می شود. این دوران به طور معمول سنین 15-9 سالگی را شامل می شود.

•   جنس. اگرچه بروز اسکولیوز خفیف در دختران و پسران با نسبت یکسان روی می دهد اما در دختران خطر تشدید اسکولیوز و نیاز به درمان بیشتر است.

•   سابقه خانوادگی. اسکولیوز ممکن است در بین اعضای خانواده شایع باشد اما بیشتر کودکان مبتلا به اسکولیوز سابقه خانوادگی اسکولیوز را ندارند.


درحالیکه بیشتر افراد مبتلا به اسکولیوز به فرم خفیف آن مبتلا هستند، اسکولیوز ممکن است گاهی اوقات سبب بروز عوارضی شود که عبارتند از:


•    آسیب به ریه و قلب. در موارد شدید، قفسه سینه به ریه ها و قلب فشار وارد کرده و درنتیجه سبب بروز مشکل در تنفس و عملکرد قلب می شود.


•    مشکلات مربوط به کمر. در بزرگسالان مبتلا به اسکولیوز احتمال بروز کمردرد مزمن بیشتر است.


•    مشکلات مربوط به ظاهر. تشدید اسکولیوز می تواند سبب بروز تغییرات قابل توجه در ظاهر فرد مانند برجسته شدن دنده ها، عدم تقارن شانه ها و ... شود.
 


ممکن است پزشک در ویزیت های روتین کودک شما را از نظر اسکولیوز بررسی کند. در بسیار از مدارس نیز کودکان از این نظر بررسی می شوند. معاینات پزشکی قبل از شرکت در برنامه های ورزشی اغلب موفق به کشف اسکولیوز می شوند. اگر شما متوجه بروز اسکولیوز در کودک خود شدید به پزشک مراجعه کنید.

 

اقداماتی که شما می توانید انجام دهید
قبل از ملاقات با پزشک لیستی از موارد ذیل تهیه نمایید:
•    توصیف دقیق علائم و نشانه های کودک
•    اطلاعاتی در مورد مشکلات پزشکی که کودک در گذشته داشته است.
•    اطلاعاتی در مورد مشکلات پزشکی که در خانواده وجود دارد.
•    سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید

 

چه انتظاری از پزشک داشته باشید
سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد عبارتند از:
•    از چه زمانی متوجه بروز مشکل شدید؟
•    آیا این مشکل سبب ایجاد درد شده است؟
•    آیا کودک شما مبتلا به مشکلات تنفسی است؟
•    آیا فردی از اعضای خانواده تحت درمان برای اسکولیوز قرار گرفته است؟
•    آیا کودک شما طی 6 ماه  گذشته به سرعت رشد کرده است؟
 


درصورتیکه متوجه وجود علائم و نشانه های اسکولیوز در کودک خود شدید، به پزشک مراجعه کنید. بااین حال، اسکولیوز خفیف ممکن است بدون اینکه والدین یا کودک متوجه شوند ایجاد شود زیرا به تدریج ایجاد می شود و سبب بروز درد نیز نمی شود. گاهی معلمان، دوستان و هم تیمی های ورزشی متوجه اسکولیوز کودک می شوند.
 


روش های تشخیصی:

در ابتدا پزشک یک شرح دقیق از سابقه پزشکی کودک را گرفته و ممکن است در مورد رشد کودک سوالاتی بپرسد. در طول معاینه فیزیکی پزشک از کودک می خواهد ایستاده و از کمر به سمت جلو در حالیکه دست ها از دو طرف آویزان است، خم شود تا پزشک کودک را از نظر برجسته بودن یک سمت قفسه سینه نسبت به سمت دیگر معاینه کند.

 

پزشک ممکن است معاینه عصبی برای بررسی موارد ذیل انجام دهد:
•    ضعف عضلانی
•    بی حسی
•    رفلکس غیرطبیعی

 

بررسی های تصویربرداری

عکس برداری با اشعه X می تواند در تائید تشخیص اسکولیوز و تعیین شدت آن مفید باشد. اگر پزشک به وجود مشکلات زمینه ای مانند وجود تومور شک کند ممکن است از سایر روش های تصویربرداری استفاده کند که عبارتند از:


•    ام آر آی (MRI). در این روش از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی به منظور ایجاد تصاویر دقیق از استخوان ها و بافت های نرم استفاده می شود.


•    سی تی اسکن. سی تی اسکن نسبت به اشعه X تصاویر دقیق تری تولید می کند.


•    اسکن استخوان. در این روش یک ماده رادیواکتیو تزریق شده و به سمت استخوان هایی که آسیب دیده یا ترمیم شده اند، می رود.

 

روش های درمانی:

اکثر کودکان مبتلا به اسکولیوز به فرم خفیف آن مبتلا بوده و نیاز به درمان با بریس یا جراحی ندارند. این کودکان ممکن است نیاز به معاینات دوره ای هر 6-4 ماه یکبار به منظور بررسی تغییرات انحنای مهره ها داشته باشند.

 

درحالیکه دستورالعمل هایی در مورد اسکولیوز خفیف، متوسط و شدید وجود دارد، تصمیم برای شروع درمان باید به صورت فردی  انجام شود. عواملی که در این زمینه در نظر گرفته می شوند عبارتند از:

•  جنس. خطر پیشرفت بیماری در دختران بیشتر از پسران است.

•  شدت انحنا.  احتمال تشدید اسکولیوز در انحناهای بزرگتر بیشتر است.

•  الگوی انحنا. احتمال بدتر شدن انحناهای S شکل نسبت به انحناهای C شکل بیشتر است.

•  محل انحنا. احتمال بدتر شدن انحناهای واقع شده در مرکز ستون فقرات (قفسه سینه) نسبت به انحناهای واقع شده در بالا یا پایین ستون فقرات بیشتر است.

•  بلوغ. اگر رشد استخوان های کودک متوقف شده باشد خطر پیشرفت اسکولیوز کم است. این بدین معنا است که بریس در کودکانی که استخوان ها هنوز رشد می کنند، اثربخش تر است.

 

اکثر کودکان مبتلا به اسکولیوز به فرم خفیف آن مبتلا بوده و نیاز به درمان با بریس یا جراحی ندارند. این کودکان ممکن است نیاز به معاینات دوره ای هر 6-4 ماه یکبار به منظور بررسی تغییرات انحنای مهره ها داشته باشند.

 

بریس (Brace)

اگر استخوان های کودک در حال رشد باشند و کودک به اسکولیوز متوسط مبتلا باشد، ممکن است پزشک استفاده از بریس را توصیه نماید. استفاده از بریس اسکولیوز را درمان نمی کند اما معمولاً از پیشرفت آن جلوگیری می کند.
بیشتر بریس ها روز و شب پوشیده می شوند. اثربخشی بریس با تعداد ساعاتی که در طول روز پوشیده می شود افزایش می یابد. کودکانی که از بریس استفاده می کنند می توانند در اغلب فعالیت ها شرکت کنند و محدودیت های کمی دارند. در صورت لزوم به منظور شرکت در ورزش ها یا سایر فعالیت های فیزیکی کودک می تواند بریس را در آورد.

استفاده از بریس بعد از توقف رشد قطع می شود. این امر معمولاً در شرایط ذیل رخ می دهد:
•    معمولاً 2 سال بعد از شروع عادت ماهیانه در دختران
•    هنگامی که پسران نیاز به تراشیدن موهای صورت دارند.
•    هنگامی که میزان قد تغییر نمی کند.

 

جراحی

اسکولیوز شدید معمولاً با گذشت زمان پیشرفت می کند، بنابراین پزشک ممکن است به منظور کاهش شدت انحنای ستون فقرات و پیشگیری از بدتر شدن آن جراحی را توصیه نماید. شایع ترین نوع جراحی اسکولیوز فیوژن یا جوش دادن ستون فقرات نامیده می شود. در این روش جراح دو یا تعداد بیشتری استخوان را در ستون فقرات (مهره) به هم متصل می کند بنابراین آن ها نمی  توانند به طور مستقل حرکت کنند. قطعه ای از استخوان یا یک ماده شبیه استخوان بین مهره ها قرار می گیرد.

 


 


روش های تشخیصی و درمانی

اگرچه فعالیت بدنی نمی تواند اسکولیوز را درمان کند اما به طور کلی فعالیت بدنی یا شرکت در برنامه های ورزشی ممکن است در بهبود سلامت کلی بدن نقش داشته باشند.


درمان های جایگزین:

مطالعات نشان داده اند که درمان های ذیل برای اسکولیوز بی اثر هستند:

•   کایروپراکتیک

•   تحریک الکتریکی عضلات

•   بیوفیدبک (پس خوراند زیستی)

 

حمایت و پشتیبانی:

•   مقابله با اسکولیوز برای یک فرد جوان دشوار است. نوجوانان با تغییرات فیزیکی و چالش های عاطفی و اجتماعی روبرو می شوند. با تشخیص اسکولیوز ممکن است احساس خشم، ناامنی و ترس ایجاد شود.

•   وجود یک گروه حمایتی قوی می تواند تاثیر قابل توجهی بر روی کودک یا نوجوان از نظر پذیرش اسکولیوز داشته باشد. به گروهای حمایتی که مخصوص والدین و کودکان مبتلا به اسکولیوز است بپیوندید.