ریکتز (راشیتیسم)‎

Rickets



ریکتز یا راشیتیسم نرم و ضعیف شدن استخوان در کودکان است که معمولاً بخاطر کمبود شدید و بلند مدت ویتامین D است. ویتامین D جذب کلسیم و فسفر از لوله گوارش را تسهیل می کند. کمبود ویتامین D حفظ سطح مناسب کلسیم و فسفر در استخوان ها را مشکل می کند که منجر به راشیتیسم می گردد.

اگر کمبود ویتامین D یا کلسیم سبب راشیتیسم شود، افزودن ویتامین D یا کلسیم به رژیم معمولاً مشکلات استخوانی ایجاد شده در کودکان را اصلاح می کند.

راشیتیسم ناشی از مشکلات ژنتیکی نیازمند دارو و درمان های دیگری نیز می باشد. برخی ناهنجاری های اسکلتی ناشی از راشیتیسم با جراحی اصلاح می شود.

علائم و نشانه های راشیتیسم می تواند شامل موارد زیر شود:
•    تأخیر در رشد
•    درد کمر، لگن و پاها
•    ضعف عضلانی

 

از آنجایی که راشیتیسم سبب نرم شدن صفحات رشد انتهای استخوان کودکان می شود، می تواند ناهنجاری های اسکلتی را به دنبال داشته باشد، از جمله:
•    پرانتزی شدن (خمیدگی) پاها
•    پهن شدن مچ و آرنج
•    برآمده شدن قفسه سینه (سینه کبوتری)

 

 

بدن برای جذب کلسیم و فسفر غذاها به ویتامین D نیاز دارد. راشیتیسم زمانی اتفاق می افتد که بدن کودک ویتامین D کافی جذب نکرده و یا بدن کودک در استفاده صحیح از این ویتامین مشکل دارد.  

 

کمبود ویتامین D
بدن از دو منبع ویتامین D دریافت می کند:
•    نور خورشید. زمانی که پوست با نور خورشید مواجهه می شود، شروع به تولید ویتامین D می کند. اما کودکان در کشورهای توسعه یافته، زمان کمتری را در بیرون از منزل قرار دارند. همچنین این کودکان بیشتر از ضد آفتاب ها استفاده می کنند که اشعه تحریک کننده تولید ویتامین D در پوست را مهار می کند.


•    غذاها. روغن ماهی، ماهی های چرب و زرده تخم مرغ حاوی ویتامین D هستند. همچنین این ویتامین به برخی مواد غذایی از جمله شیر، غلات و برخی آبمیوه ها افزوده می شود. کودکانی که مقادیر کافی از این مواد غذایی غنی شده را دریافت نمی کنند، به کمبود ویتامین D مبتلا می شوند.

 

مشکلات در جذب
برخی کودکان در بدو تولد مشکلاتی دارند که بر نحوه جذب ویتامین D آنها اثر می گذارد، از جمله:
•    بیماری سلیاک
•    بیماری التهابی روده
•    سیستیک فیبروزیس
•    مشکلات کلیوی


عواملی که می تواند خطر راشیتیسم در کودکان را افزایش دهد، عبارتست از:
•    سن. کودکان 3 تا 36 ماهه در معرض خطر بیشتری برای راشیتیسم قرار دارند چرا که اسکلت آنها به سرعت در حال رشد است.


•    پوست تیره. پوست تیره به نور خورشید به سرعت پوست روشن پاسخ نمی دهد، لذا تولید ویتامین D کمتری دارد.


•    ارتفاعات شمالی. کودکانی که در مکان های جغرافیایی زندگی می کنند که نور خورشید کمتری دارند، در معرض خطر بالاتری برای راشیتیسم قرار دارند.


•    تولد زود هنگام. کودکانی که پیش از موعد مقرر به دنیا می آیند، در معرض خطر بیشتری برای راشیتیسم قرار دارند.


•    داروهای ضد تشنج. به نظر می رسد انواع مختلفی از این داروها با توانایی بدن در استفاده از ویتامین D تداخل دارند.


•    تغذیه انحصاری با شیر مادر. شیر مادر ویتامین D کافی ندارد تا از راشیتیسم پیشگیری کند. کودکانی که به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه می شوند، باید قطره ویتامین D دریافت کنند.


اگر راشیتیسم درمان نشده باقی بماند، می تواند منجر به مشکلاتی شود، از جمله:
•    نارسایی رشد
•    وجود ناهنجاری در ستون فقرات
•    بد فرمی های اسکلتی
•    نقایص دندانی
•    تشنج


ابتدا باید به پزشک متخصص اطفال یا پزشک خانواده مراجعه نمود. بسته به علل ایجاد علائم در کودک، بیمار به متخصص مربوطه ارجاع داده می شود.

 

آنچه می توانید انجام دهید
پیش از مراجعه به پزشک، احتمالاً بایستی به لیستی از سؤالات پاسخ دهید، از جمله:
•    شما متوجه چه علائمی شدید، علائم از چه زمانی آغاز شد؟
•    آیا شخصی در اقوام درجه یک شما علائم مشابه این بیماری را دارد؟
•    معمولاً کودک شما از چه غذاها و نوشیدنی هایی استفاده می کند؟
•    کودک شما چه داروها و مکمل هایی مصرف می کند؟

 

آنچه از پزشک خود انتظار دارید
ممکن است پزشک سؤالاتی از این قبیل را بپرسد:
•    چند وقت یکبار کودک شما در بیرون از منزل بازی می کند؟
•    آیا کودک شما همواره از ضد آفتاب استفاده می کند؟
•    در چه سنی کودک شما شروع به راه رفتن کرد؟
•    آیا کودک شما دارای چند پوسیدگی دندانی است؟


اگر کودک دردهای استخوانی، ضعف عضلانی یا بدفرمی های واضح اسکلتی داشته باشد باید به پزشک مراجعه کنید.


روش های تشخیصی:

در طول معاینات، پزشک به آرامی استخوان های کودک را فشار داده تا ناهنجاری ها را بررسی کند. وی به نقاط خاصی از بدن کودک توجه ویژه ای دارد، از جمله:


•    جمجمه. کودکانی که راشیتیسم دارند، معمولاً استخوان جمجمه آنها نرم تر بوده و ملاج آنها دیرتر بسته می شود.
•    پاها. اگرچه حتی کودکان نوپای سالم اندکی خمیدگی در پاها دارند، اما خمیدگی شدید در پاها در راشیتیسم بسیار شایع است.
•    قفسه سینه. برخی کودکان مبتلا به راشیتیسم در قفسه سینه خود دچار ناهنجاری هایی هستند که می تواند صاف شده و یا دچار جلو آمدگی شود.
•    مچ ها و آرنج. کودکانی که راشیتیسم دارند، مچ دست و آرنج آنها نسبت به حالت عادی پهن تر و بزرگتر می شود.

 

اشعه ایکس از استخوان های آسیب دیده می تواند بدفرمی های استخوانی ها را آشکار سازد. آزمایشات خون و ادرار می تواند تشخیص راشیتیسم را تأیید کرده و برای پیشگیری و پایش پیشرفت درمان مورد استفاده قرار گیرد.

 

روش های درمانی:

در برخی موارد پاهای پرانتزی یا ناهنجاری های ستون فقرات، پزشک گذاشتن بریس (Brace) را برای اصلاح وضعیت رشد استخوان ها پیشنهاد می کند. در موارد شدیدتر بدفرمی های اسکلتی ممکن است نیاز به جراحی باشد.

 

 

در بیشتر موارد، راشیتیسم می تواند با مکمل یاری ویتامین D و کلسیم درمان شود. دستورات پزشک در خصوص دوز داروها را رعایت نمایید که بر اساس سن و جثه کودک متفاوت است. مصرف زیاد ویتامین D می تواند خطرناک باشد.

 

 


داروهای مرتبط

بیشتر نوجوانان و بزرگسالان ویتامین D کافی را از طریق مواجهه با نور خورشید دریافت می کنند. نوزادان و کودکان، باید از مواجهه مستقیم نور خورشید بپرهیزند و یا از کرم های ضد آفتاب استفاده کنند.

 

از دریافت غذاهای کافی حاوی ویتامین D توسط کودک اطمینان حاصل نمایید، از جمله ماهی های چرب، روغن ماهی و زرده تخم مرغ، و یا غذاهای غنی شده با ویتامین D، از جمله:
•    غذاهای کودک
•    غلات
•    شیر
•    آبمیوه

 

از آنجایی که شیر انسان تنهای حاوی مقادیر اندکی از ویتامین D می باشد، تمام نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند باید روزانه 400 واحد بین المللی (IU) ویتامین D را دریافت کنند.