علائم و نشانه های سرطان غدد بزاقی عبارتند از:
•    وجود توده یا تورم بر روی فک یا در گردن یا دهان یا نزدیک این مناطق
•    بی حسی در بخشی از صورت
•    ضعف عضلانی در یک سمت صورت
•    درد مداوم در محل غده بزاقی
•    اشکال در بلع
•    اشکال در باز کردن دهان


 

علت بروز سرطان غدد بزاقی هنوز مشخص نشده است. پزشکان می دانند سرطان غدد بزاقی زمانی رخ می دهد که در برخی سلول های غدد بزاقی جهشی در DNA ایجاد می شود. جهش سبب رشد و تقسیم شدن سریع سلول ها می شود. سلول های جهش یافته در زمانی که سایر سلول های می میرند، به زندگی ادامه می دهند. تجمع سلول ها سبب تشکیل تومور می شود که می تواند به بافت های مجاور حمله کند. سلول های سرطانی می توانند به سایر نقاط بدن گسترش یابند (متاستاز).

انواع سرطان غدد بزاقی
انواع مختلفی سرطان غدد بزاقی وجود دارد. پزشکان بر اساس نوع سلول های درگیر این سرطان را طبقه بندی می کنند. تعیین نوع سرطان غدد بزاقی در تعیین بهترین درمان برای شما کمک کننده است.

انواع سرطان غدد بزاقی عبارتند از:
•    سرطان سلول آسینیک
•    آدنوکارسینوما
•    آدنوئید سیستیک کارسینوما
•    سرطان سلول شفاف
•    تومور بدخیم مختلط
•    موکواپیدرموئید کارسینوما
•    انکوکیستیک کارسینوما
•    آدنوکارسینوم پلی مورف با درجه پایین
•    سرطان مجرای بزاقی
•    سرطان سلول سنگفرشی
 

عواملی که سبب افزایش خطر ابتلا به سرطان غدد بزاقی می شوند عبارتند از:
•    سن بالا. این سرطان می تواند در هر سنی رخ دهد اما سرطان غدد بزاقی بیشتر در افراد مسن تشخیص داده می شود.

•    مواجهه با اشعه. پرتودرمانی (مانند آنچه برای درمان سرطان سر و گردن استفاده می شود)، می تواند سبب افزایش خطر بروز سرطان غدد بزاقی شود.

•    قرار گرفتن در معرض برخی مواد در محل کار. شغل های مرتبط با سرطان غدد بزاقی عبارتند از کار کردن در کارخانه های تولید لاستیک، معادن آزبست و لوله کشی.

•    برخی ویروس ها. ویروس های مرتبط با این نوع سرطان عبارتند از ویروس HIV و اپشتین بار. ویروس پاپیلومای انسانی که با چند نوع سرطان سر و گردن مرتبط است، ظاهراً با افزایش خطر سرطان غدد بزاقی مرتبط نیست.

مصرف دخانیات خطر بسیاری از انواع سرطان سر و گردن را افزایش می دهد اما در بروز سرطان غدد بزاقی نقشی ندارد. با این حال، یک نوع تومور غیرسرطانی غدد بزاقی به نام تومور وارتین با مصرف دخانیات مرتبط است.
 

اگر شما دارای علائمی هستید که سبب نگرانی شما شده است، به پزشک خانوادگی خود یا دندانپزشک مراجعه کنید. درصورتیکه که پزشک یا دندانپزشک به ابتلای شما به تومور غدد بزاقی شک کنند ممکن است شما را به جراح فک و صورت ارجاع دهد.

آنچه شما می توانید انجام دهید
•    از هر گونه محدودیت مانند محدودیت های رژیم غذایی قبل از ملاقات با پزشک مطلع شوید.
•    تمام علائم خود را یادداشت کنید. حتی علائمی را که غیرمرتبط به علت مراجعه شما به پزشک به نظر می رسد را نیز بنویسید.
•    اطلاعات شخصی مهم مانند استرس هایی که اخیراً داشته اید و نیز تغییرات ایجاد شده در زندگی تان را یادداشت کنید.
•    لیستی از تمام داروها و مکمل های مصرفی خود تهیه کنید.
•    یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان را به همراه ببرید. شخص همراه شما می تواند در به یادآوردن نکات مهم به شما کمک کند.
•    سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
زمان ملاقات با پزشک محدود است بنابراین تهیه یک لیست از سوالات می تواند در استفاده از زمان به شما کمک کند.

در مورد سرطان غدد بزاقی سوالاتی که می توانید از پزشک بپرسید عبارتند از:
•    آیا من به سرطان غدد بزاقی مبتلا شده ام؟
•    سرطان در کدام قسمت رخ داده است؟
•     بیماری من تا چه حد شدید است؟
•    من به کدام یک از انواع سرطان غدد بزاقی مبتلا شده ام؟
•    آیا سرطان به سایر نقاط بدن من گسترش یافته است؟
•    آیا باید آزمایشات بیشتری انجام دهم؟
•    گزینه درمانی برای من چیست؟
•    آیا سرطان من قابل درمان است؟
•    عوارض جانبی ناشی از درمان چیست؟
•    آیا درمان سبب اشکال در غذا خوردن یا صحبت کردن خواهد شد؟
•    آیا درمان بر روی ظاهر من تاثیر خواهد گذاشت؟
•    آیا من باید به یک متخصص مراجعه کنم؟ هزینه این کار چقدر است و آیا بیمه این هزینه را تقبل می کند؟
•    آیا بروشور یا نکات چاپ شده ای وجود دارد تا با خود به خانه ببرم؟ چه وبسایتی را در این زمینه توصیه می کنید؟

انتظاراتی که باید از پزشک داشته باشید
سوالاتی که احتمالاً پزشک از شما خواهد پرسید عبارتند از:
•    علائم شما اولین بار از چه زمانی شروع شد؟
•    علائم شما به طور مداوم وجود دارند یا به طور گاه به گاه بروز می کنند؟
•    شدت علائم شما چقدر است؟
•    چه عواملی سبب بهبود علائم شما می شوند؟
•    چه عواملی سبب تشدید و بدتر شدن علائم شما می شوند؟
 

اگر علائم و نشانه هایی دارید که سبب نگرانی شما شده است به پزشک مراجعه کنید.

وجود یک توده یا تورم در نزدبکی غدد بزاقی شایع ترین علامت تومور غدد بزاقی است اما این بدان معنی نیست که شما به سرطان مبتلا هستید. بیشتر تومورهای غدد بزاقی غیرسرطانی (خوش خیم) هستند. بسیاری از بیماری های غیرسرطانی مانند عفونت یا سنگ در مجرای غدد بزاقی ممکن است منجر به تورم غدد بزاقی شوند.

روش های تشخیصی:

تشخیص سرطان غدد بزاقی

آزمایشات و روش های مورد استفاده برای تشخیص سرطان غدد بزاقی عبارتند از:

•    معاینه فیزیکی. پزشک فک، گردن و گلوی شما را از نظر وجود تورم یا توده لمس می کند.

•    روش های تصویربرداری. روش های تصویربرداری مانند MRI و سی تی اسکن به پزشک در تعیین اندازه و محل سرطان غدد بزاقی کمک می کند.

•    جمع آوری یک نمونه از بافت. پزشک ممکن است بیوپسی یا جمع آوری یک نمونه از بافت را برای انجام آزمایش توصیه کند. در طی بیوپسی پزشک با وارد کردن یک سوزن به داخل ناحیه مورد نظر سلول ها یا مایعات آن ناحیه را خارج می کند. تومورهای غدد بزاقی بعد از جراحی به منظور تائید تشخیص در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرند.

تعیین شدت سرطان غدد بزاقی

بعد از تشخیص سرطان، پزشک شدت و مرحله بیماری را تعیین می کند. تعیین مرحله سرطان به انتخاب نوع درمان و تعیین پیش آگهی بیماری کمک خواهد کرد. مرحله سرطان توسط اعداد رومی مشخص می شود. مرحله I نشان دهنده تومور کوچک و مرحله IV نشان دهنده سرطان پیشرفته است که به غدد لنفاوی در گردن یا سایر قسمت های بدن گسترش یافته است.

روش های درمانی:

درمان سرطان غدد بزاقی به نوع، اندازه و مرحله سرطان و وضعیت کلی سلامتی شما بستگی دارد. درمان سرطان غدد بزاقی معمولاً شامل جراحی با یا بدون انجام پرتودرمانی است.

جراحی

جراحی سرطان غدد بزاقی عبارت است از:
•    حذف بخش درگیر غدد بزاقی. اگر سرطان فقط در بخشی از غدد بزاقی وجود داشته باشد، تومور و بخش کوچکی از ناحیه سالم اطراف آن برداشته می شود.

•    حذف کامل غدد بزاقی. اگر تومور بزرگ باشد پزشک به طور کامل غدد بزاقی را برمی دارد. اگر سرطان به بافت های اطراف از جمله اعصاب صورت، مجاری غدد بزاقی، استخوان های صورت و پوست گسترش یافته باشد، نیز کل غده بزاقی برداشته می شود.

•    برداشت غدد لنفاوی در گردن. اگر شواهد نشان دهنده گسترش سرطان به غدد لنفاوی گردن باشد، جراح ممکن است بیشتر غدد لنفاوی گردن را بردارد.

•    جراحی ترمیمی. اگر استخوان، پوست یا اعصاب در طی جراحی برداشته شوند، ممکن است با جراحی ترمیمی جایگزین یا ترمیم شوند. در طول جراحی ترمیمی یک جراح پلاستیک اقداماتی جهت بهبود توانایی جویدن، بلع، صحبت کردن یا تنفس انجام می دهد. شما ممکن است به پیوند پوست، بافت یا اعصاب از سایر نقاط بدن به منظور بازسازی برخی نواحی در دهان، گلو یا فک نیاز داشته باشید.

جراحی غدد بزاقی دشوار است زیرا تعدادی عصب مهم در داخل یا اطراف غدد قرار گرفته اند. حذف تومورهایی که اعصاب مهم را درگیر کرده اند ممکن است منجر به آسیب اعصاب شده و سبب فلج بخشی از صورت گردد. جراحان تا حد امکان از این اعصاب محافظت خواهند کرد. در برخی موارد، چندین عصب می توانند با اعصابی که از سایر نقاط بدن گرفته شده اند، ترمیم شوند.

پرتو درمانی

پرتو درمانی از پرتوهای انرژی پرقدرت مانند اشعه X جهت از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند. در طی پرتودرمانی شما دراز کشیده و یک دستگاه در اطراف شما حرکت می کند و پرتوهای پرقدرت به نقاط خاصی از بدن شما تابانده می شود.

نوع جدیدی از پرتودرمانی که از ذراتی به نام نوترون استفاده می کند ممکن است در درمان برخی از انواع سرطان غدد بزاقی موثرتر باشد. انجام مطالعات بیشتر برای درک فواید و خطرات این درمان نیاز است.

پرتو درمانی می تواند بعد از جراحی به منظور از بین بردن سلول های سرطانی باقیمانده مورد استفاده قرار گیرد. اگر به علت بزرگ بودن تومور یا قرار گرفتن آن در مناطق پرخطر جراحی امکان پذیر نباشد، پرتو درمانی به تنهایی می تواند برای درمان سرطان غدد بزاقی استفاده شود.

شیمی درمانی

شیمی درمانی یک درمان دارویی برای از بین بردن سلول های سرطانی است. شیمی درمانی می تواند برای بیمارانی که به سرطان پیشرفته مبتلا هستند و بیماری به سایر نقاط بدن گسترش یافته، استفاده شود. شیمی درمانی در حال حاضر به عنوان یک درمان استاندارد برای درمان سرطان غدد بزاقی استفاده نمی شود اما محققان در حال مطالعه در مورد استفاده از آن هستند.

• ام آر آی (MRI)‎
• شیمی درمانی (Chemotherapy)‎
• سی تی اسکن (CT scan)‎
• پرتو درمانی (Radiation therapy)‎

خشکی دهان
در افرادی که در ناحیه سر و گردن تحت پرتودرمانی قرار می گیرند، خشکی دهان رخ می دهد. خشکی دهان آزاردهنده است. خشکی دهان می تواند منجر به افزایش دفعات بروز عفونت در دهان، مشکلات مرتبط با دندان ها و اختلال در غذا خوردن، بلع و صحبت کردن شود.

راهکارهای ذیل به رفع خشکی دهان و عوارض ناشی از آن کمک می کند:
•    هر روز چند بار دندان های خود را مسواک بزنید. از یک مسواک نرم استفاده کرده و به آرامی چندین بار در روز دندان های خود را مسواک بزنید. اگر دهان شما به مسواک زدن حساس شده است با پزشک خود مشورت کنید.

•    بعد از صرف غذا دهان خود را با آب نمک گرم بشویید. بعد از هر وعده غذایی دهان خود را با محلول ملایم آب گرم و نمک بشویید.

•    دهان خود را با استفاده از آب یا آب نبات بدون قند مرطوب نگاه دارید. نوشیدن آب در طول روز سبب مرطوب نگه داشتن دهان می شود. همچنین آدامس بدون قند یا آب نبات بدون قند سبب تحریک تولید بزاق می شود.

•    از مواد غذایی مرطوب استفاده کنید. از مصرف غذاهای خشک خودداری کنید. مواد غذایی خشک را با استفاده از سس، سوپ، شیر یا کره مرطوب کنید.

•    از مصرف غذا یا نوشیدنی های اسیدی یا تند بپرهیزید. از مصرف نوشیدنی های کافئین دار و الکلی خودداری کنید.

درمان های جایگزین:

هیچ درمان مکمل یا جایگزینی قادر به درمان سرطان غدد بزاقی نیست. اما این درمان ها می توانند در مقابله با این سرطان و عوارض جانبی ناشی از درمان موثر باشند.

درمان های مکمل برای خستگی

بسیاری از بیمارانی که به منظور درمان سرطان تحت پرتودرمانی قرار می گیرند، خستگی را تجربه می کنند. پزشک می تواند علل زمینه ای خستگی را درمان کند اما احساس خستگی ممکن است بعد از درمان نیز باقی بماند.

درمان های مکملی که می توانند به شما در درمان خستگی کمک کنند عبارتند از:
•    ورزش. سعی کنید در بیشتر روزهای هفته 30 دقیقه ورزش کنید. ورزش متوسط مانند پیاده روی سریع، در طول و بعد از درمان سرطان می تواند به کاهش خستگی کمک کند. قبل از شروع ورزش با پزشک خود مشورت کنید.

•    طب سوزنی. در طب سوزنی سوزن های نازک در نقاط خاصی از بدن وارد پوست می شوند. طب سوزنی اگر توسط پزشک متبحر انجام شود یک روش ایمن است. اما لازم است قبل از انجام طب سوزنی با پزشک خود مشورت کنید.

•    ماساژ درمانی. در این روش با استفاده از دست فشاری به پوست و عضلات وارد می شود.

•    ریلکسیشن (آرام سازی). فعالیت هایی که سبب ایجاد آرامش می شوند می توانند به افراد مبتلا به سرطان کمک کند.

حمایت و پشتیبانی:

اطلاع پیدا کردن از ابتلا به سرطان غدد بزاقی ترسناک است و هر شخصی به روش خود با این امر کنار می آید. عواملی که می تواند به شما در مقابله با استرس کمک کنند عبارتند از:

•    در زمینه این سرطان اطلاعات کافی کسب کنید تا بتوانید به راحتی در مورد روش درمان تصمیم گیری نمایید. از پزشک خود در مورد جزئیات بیماری (نوع، مرحله و گزینه های درمان) سوال کنید. از پزشک خود بخواهید تا منابع اطلاعاتی قابل اعتماد را به شما معرفی نماید.

•    از دوستان و اعضای خانواده خود کمک بخواهید. این افراد می توانند در زمان هایی که به علت درمان انرژی کافی ندارید، به شما کمک کنند.

•    با افرادی که از بیماری سرطان نجات یافته اند، صحبت کنید. این افراد آنچه شما تجربه می کنید را درک می کنند و می توانند به شما کمک کنند.

•    در طول درمان از خودتان مراقبت کنید. به اندازه کافی در طول شب استراحت کنید تا زمانی که از خواب بیدار می شوید سرحال باشید. سعی کنید ورزش کنید. از رژیم غذایی سالم سرشار از میوه و سبزیجات استفاده کنید.