در بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) چربی به دلایلی غیر از مصرف الکل در کبد تجمع می یابد. در استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) تجمع چربی با التهاب و آسیب سلول های کبد همراه است. این آسیب سبب بروز اسکار یا فیبروز می شود.NASH می تواند سبب بروز عوارضی مانند سیروز و سرطان کبد شود.
اضافه وزن می تواند خطر بروز NAFLD و NASH را افزایش دهد. تخمین زده می شود که حدود 6/9 درصد تمام کودکان و 38 درصد کودکان چاق در کشورهای غربی به انواعی از بیماری های کبدی مانند NASH مبتلا هستند.
مطالعات قبلی نشان داده اند که دریافت فروکتوز (قند موجود در نوشیدنی های شیرین) از طریق رژیم غذایی سبب افزایش سطوح خونی اسید اوریک می شود. بالا بودن سطوح اسید اوریک و فروکتوز در افراد مبتلا به NAFLD دیده می شود. همچنین مشخص شده سطوح بالای اسید اوریک با سندرم متابولیک و NAFLD مرتبط است.
به تازگی محققان اثر اسید اوریک و فروکتوز را به طور مستقل بر NASH بررسی کرده اند. در این مطالعه اطلاعات 271 کودک و نوجوان چاق که به NAFLD مبتلا بودند و تحت بیوپسی کبد قرار گرفته بودند، بررسی شد. تمام شرکت کنندگان پرسشنامه بسامد خوراک که شامل اطلاعاتی در مورد نوع مواد غذایی مصرفی، دفعات مصرف و میزان مصرف بود را تکمیل کردند. با استفاده از این اطلاعات میزان دریافت فروکتوز افراد محاسبه شد.
نتایج نشان داد سودا و سایر نوشیدنی های شیرین منبع عمده فروکتوز هستند. حدود 90 درصد افراد حداقل مصرف یک بار در هفته مصرف سودا و سایر نوشیدنی های شیرین را گزارش کردند. میان وعده های صبح و عصر شامل پیتزا، کراکر، ماست و تنقلات شور بود و توسط حدود 95 درصد افراد مصرف می شد.
بیوپسی کبد نشان داد 6/37 درصد کودکان و نوجوانان به NASH مبتلا هستند. از این تعداد، در 47 درصد افراد سطوح بالای اسید اوریک مشاهده شد. در افرادی که به NASH مبتلا نبودند 7/29 درصد شرکت کنندگان به اسید اوریک بالا مبتلا بودند.
دریافت فروکتوز در میان شرکت کنندگان مبتلا به NASH در مقایسه با افراد غیر مبتلا شایع تر بود. به طوریکه در کودکان و نوجوانانی که مقادیر بالای فروکتوز مصرف می کنند، احتمال ابتلا به NASH که نوعی NAFLD است، بالاتر بود.
بروز NASH به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی و امید به زندگی اثر می گذارد. بنابراین شناخت عوامل خطر مرتبط با NASH در کودکان و نوجوانان مهم است.
نکته عملی: به منظور جلوگیری از بروز NASH در کودکان و نوجوانان توصیه می شود از مصرف سودا و نوشیدنی های شیرین خودداری شود.
منبع:
Antonella Mosca et al. "Serum uric acid concentrations and fructose consumption are independently associated with NASH in children and adolescents". Journal of Hematology, 2016.
