معمولاً از دیالیز صفاقی برای جبران نارسایی کلیه تا فراهم شدن شرایط برای انجام پیوند کلیه استفاده می شود. نارسایی کلیه معمولاً در اثر ابتلا به یک بیماری مزمن که به کلیه آسیب می رساند، ایجاد می شود. علل رایج نارسایی کلیه شامل موارد زیر است:

• دیابت
• پرفشاری خون (هیپرتانسیون)
• التهاب کلیه (گلومرولونفریت)
• التهاب رگ های خونی (واسکولیت)
• وجود کیست های متعدد در کلیه (کلیه پلی کیستیک)

پزشک با در نظر گرفتن عوامل متعدد، مشخص می کند که کدام روش دیالیز برای شخص مناسب تر است:

• سلامت کلی شخص
• عملکرد کلیه (که توسط آزمایش خون و ادرار مشخص می شود)
• ترجیح شخصی
• شرایط منزل

دیالیز صفاقی ممکن است در شرایط زیر انتخاب مناسب تری باشد:

• در صورتیکه شخص قادر به تحمل تغییرات سریع تعادل مایعات بدن طی همودیالیز نباشد. طی همودیالیز خون به دستگاهی وارد می شود تا از این طریق فیلتر شده و به بدن بازگردد.
• در صورتیکه شخص بخواهد وقفه کمتری در کار روزانه اش ایجاد شود یا بتواند راحت تر به مسافرت بپردازد.

دیالیز صفاقی در موارد زیر ممکن است کارآیی نداشته باشد:

• در صورتی که شخص در ناحیه شکم جوش گاه های متعددی ناشی از جراحی داشته باشد.
• در صورتی که شخص توانایی مراقبت از خود را نداشته باشد یا شخصی برای مراقبت و حمایت از وی در دسترس نباشد.
• در صورتیکه فرد مبتلا به بیماری التهابی روده و یا دیورتیکول باشد.

• نارسایی مزمن کلیه (Chronic kidney failure)‎
• کلیه پلی کیستیک (Polycystic kidney disease (PKD))‎
• آمیلوئیدوز (Amyloidosis)‎

بیشتر افرادی که نیاز به انجام دیالیز دارند با مشکلات سلامتی عدیده ای مواجه اند، از جمله بیماری زمینه ساز ابتلا به نارسایی کلیوی. دیالیز طول عمر افراد زیادی را بیشتر می کند، اما به هر حال امید به زندگی در افراد تحت درمان با دیالیز نسبت به افراد عادی کمتر است.

عوارض اصلی دیالیز صفاقی عبارتند از:

• عفونت: معمولترین مشکل در افراد تحت درمان با دیالیز عفونت صفاقی (پریتونیت) است، یعنی عفونت لایه پوشاننده احشا در حفره شکمی. عفونت حتی ممکن است به محل کاتتری که به منظور جریان مایع پاک کننده، نصب می شود نیز سرایت کند.

• افزایش وزن: مایعی که برای تصفیه خون در دیالیز صفاقی استفاده می شود،حاوی قند (دکستروز) است. فرد ممکن است از طریق مایع دیالیز طی یک روز بیش از چند صد کالری دریافت کند. در افراد مبتلا به دیابت این انرژی اضافی ممکن است منجر به افزایش قند خون شود.

• ضعف عضلات شکمی (هرنیا): حضور مایعات در شکم به مدت طولانی باعث فرسوده شدن عضلات شکمی می شود.

در دیالیز صفاقی یک محلول پاک کننده استریل از طریق کاتتر به درون شکم جریان می یابد. این محلول برای مدت مشخصی در شکم باقی می ماند. در این زمان، ضایعات، مواد شیمیایی و مایعات اضافی خون از مویرگ های لایه صفاق (روده بند) حفره شکمی عبور کرده و با محلول دیالیز ادغام می شود. این محلول حاوی قند است تا به وسیله آن آب اضافی را از مویرگ ها به داخل صفاق شکمی بکشد. در مدتی که مایع دیالیز در شکم انباشته شده است، بیمار ممکن است در ناحیه شکم احساس سنگینی کند. در پایان زمان سکونت مایع دیالیز در شکم، این مایع همراه مایعات زائد از بدن تخلیه شده و به درون کیسه جمع آوری استریل منتقل می شود .فرآیند پر شدن و تخلیه شکم، مرحله تعویض (تبادل) نام دارد.

شیوه های مختلف دیالیز صفاقی، برنامه مختلفی برای انجام مرحله تعویض روزانه دارد.دو برنامه اصلی شامل موارد زیر می باشند:

• دیالیز صفاقی دائمی سرپایی (CAPD)
• دیالیز صفاقی دائمی گردشی (CCPD)

در برخی افراد ترکیبی از دو روش استفاده می شود.

دیالیز صفاقی دائمی سرپایی:

در این نوع دیالیز صفاقی، شکم با محلول دیالیز پر شده و پس از مدتی تخلیه می شود. مایع دیالیز به کمک نیروی جاذبه و از طریق لوله وارد شکم می شود و در پایان نیز به همین شیوه از شکم خارج می شود. در هر تعویض، شکم با مایع دیالیز پر می شود و پس از آنکه مدت سکونت سپری شد، از شکم تخلیه می شود. فرد ممکن است به 3 تا 4 تعویض در طول روز و یک تعویض با مدت ماندگاری طولانی تر در طول شب نیاز داشته باشد. تعویض ها می تواند در منزل، سر کار یا هر جای تمیز دیگری انجام گیرد. فرد بین دو مرحله تعویض آزاد است تا به کارهای روزانه خود بپردازد.

دیالیز صفاقی دائمی در گردش:

در این روش سه تا چهار تعویض در طول شب و در حالی که فرد خواب است به وسلیه یک ماشین خودکار انجام می گیرد. این دستگاه شکم را با مایع دیالیز پر کرده و پس از سپری شدن مدت ماندگاری، به درون کیسه استریل تخلیه می کند و فرد صبح می تواند کیسه ها را خالی کند. در این روش شخص در طول روز آزادی عمل بیشتری دارد اما در طول شب باید 10 تا 12 ساعت به دستگاه وصل باشد. بیمار صبح یک تعویض انجام می دهد که مدت ماندگاری آن در شکم تا شب طول می کشد و در این مدت نیازی نیست که فرد به دستگاه متصل باشد.

اینکه کدام روش دیالیز برای فرد مناسب تر است بستگی به شیوه زندگی، ترجیحات شخصی و شرایط پزشکی اش دارد. همچنین شخص می تواند ترکیبی از دو نوع برنامه دیالیزی را مورد استفاده قرار دهد. برای مثال، اگر فرد از روش دائمی گردشی استفاده می  کند، می تواند یک تعویض اضافی در بعد از ظهر انجام دهد تا ضایعات اضافی از بدن خارج شود و از جذب مایعات اضافی جلوگیری شود.

پیش از شروع دیالیز، شخص در مورد نحوه اجرای دیالیز و چگونگی استفاده از وسایل آموزش می بیند. شخص برای نصب کاتتر (لوله ای باریک از جنس پلاستیک نرم که جریان مایع دیالیز را به داخل و خارج از شکم به عهده دارد) باید مورد جراحی قرار بگیرد. برای کاتترگذاری ممکن است بی هوشی موضعی یا عمومی اعمال شود. جراح معمولا لوله کاتتر را در نزدیکی ناف نصب می کند.

معمولاً پزشک پیشنهاد می کند شروع دیالیز حداقل دو هفته به تعویق بیفتد تا ناحیه کاتترگذاری کاملاً بهبود یابد.

عوامل متعددی در عملکرد مناسب دیالیز صفاقی و حذف ضایعات و مایعات اضافی از خون موثرند. این عوامل شامل موارد زیر است:

• اندازه جثه
• میزان تراوایی (فیلتراسیون) لایه صفاق
• مقدار استفاده از مایع دیالیز (حجم مایع دیالیز)
• تعداد انجام تعویض در طول روز
• مدت ماندگاری مایع در شکم
• غلظت قند (دکستروز) مایع دیالیز

تیم درمان برای اطمینان از کفایت دیالیز چند آزمایش انجام می دهند. انجام این آزمایش ها به خصوص در هفته های اول انجام دیالیز، برای تعیین مقدار و دوز کافی دیالیز مهم است:

• آزمایش تعادل صفاقی (PET): در این آزمایش مقدار قند جذب شده از مایع دیالیز و مواد زائد تخلیه شده (کراتی نین و اوره) در طی 4 تعویض اندازه گیری می شود.
• آزمایش تصفیه: نمونه ای از مایع دیالیز استفاده شده و خون سیاهرگی برای مقایسه مقدار اوره شان جمع آوری می شود. در صورتی که شخص هنوز قادر به دفع ادرار باشد همزمان غلظت اوره موجود در ادرار نیز اندازه گیری می شود.

اگر نتایج آزمایش نشانگر کافی نبودن دیالیز باشد، پزشک برنامه دیالیز را تغییر می دهد. این تغییرات ممکن است شامل تغییر تعداد تعویض ها، افزایش مقدار مایع مورد استفاده در هر تعویض یا تغییر غلظت قند مایع دیالیز باشد.

فرد با رعایت تغذیه صحیح مثل غذاهای کم سدیم و کم فسفر، می تواند نتیجه دیالیز و سلامت کلی اش را بهبود بخشد. یک رژیم شناس می تواند وعده های غذایی متناسب با وزن، ترجیحات شخصی، باقی مانده کارکرد کلیه و شرایط پزشکی بیمار (مثل دیابت یا پرفشاری خون) را تنظیم نماید.

برای دستیابی به بهترین نتیجه ممکن باید داروها مطابق تجویز پزشک مصرف شود. مادامی که شخص تحت درمان با دیالیز صفاقی است، داروهای مختلفی برای تنظیم فشارخون، تحریک تولید گلبول های قرمز، حفظ تعادل مواد مغذی خون و پیشگیری از افزایش فسفر خون مصرف می کند.