سرطان پانکراس (سرطان لوزالمعده)‎

Pancreatic cancer



سرطان پانکراس در بافت پانکراس (اندامی که در شکم و به صورت افقی در پشت قسمت پایین معده قرار دارد) ایجاد می شود. پانکراس آنزیم هایی را به منظور هضم و هورمون هایی را به منظور کمک به تنظیم متابولیسم قندها ترشح می کند.

سرطان پانکراس حتی در صورت تشخیص زودهنگام اغلب پیش آگهی ضعیف دارد. سرطان پانکراس به طور معمول به سرعت گسترش یافته و به ندرت در مراحل اولیه تشخیص داده می شود. این امر یکی از دلایل عمده مرگ ناشی از سرطان است. علائم و نشانه ها ممکن است تا زمانی که بیماری پیشرفت نکند، ظاهر نشوند.
 

علائم و نشانه های سرطان پانکراس اغلب تا زمانی که بیماری پیشرفت نکند ظاهر نمی شود. علائم سرطان پانکراس عبارتند از:
•    درد در ناحیه بالای شکم که ممکن است به پشت گسترش یابد
•    زرد شدن پوست و سفیدی چشم ها (یرقان)
•    کاهش اشتها
•    کاهش وزن
•    افسردگی
•    لخته شدن خون
 


علائم و نشانه های مرتبط

علت بروز سرطان پانکراس مشخص نیست.

 

پانکراس چیست؟
طول پانکراس حدوداً 15 سانتی متر بوده و تقریبا شبیه گلابی است. پانکراس هورمون هایی مانند انسولین را جهت کمک به هضم قند موجود در مواد غذایی ترشح می کند. همچنین پانکراس آنزیم های گوارشی به منظور هضم مواد غذایی تولید می کند.

 

چگونه سرطان پانکراس ایجاد می شود؟
سرطان پانکراس زمانی روی می دهد که در DNA سلول های پانکراس موتاسیون یا جهش اتفاق افتد. این جهش ها سبب رشد غیرقابل کنترل سلول ها می شود. تجمع این سلول ها سبب تشکیل تومور می شود.

سرطان پانکراس غالباً در سلول های تولید کننده موکوس روی می دهد. این نوع سرطان آدنوکارسینومای پانکراس یا سرطان بخش برون ریز پانکراس نامیده می شود.

به ندرت، سرطان پانکراس در سلول های تولید کننده هورمون روی می دهد. این نوع سرطان، سرطان سلول های جزیره ای یا سرطان بخش درون ریز پانکراس نامیده می شود.
 


عواملی که سبب افزایش خطر بروز سرطان پانکراس می شوند عبارتند از:
•    نژاد آفریقایی- آمریکایی
•    اضافه وزن بدن
•    التهاب مزمن پانکراس (پانکراتیت)
•    دیابت
•    سابقه خانوادگی سندرم های ژنتیکی که می توانند سبب افزایش خطر سرطان شود. مانند جهش در ژن BRCA2، سندرم لینچ و سندرم ملانوما با خال گوشتی متعدد غیرتیپیک (آتیپیک) خانوادگی (FAMMM).
•    سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان پانکراس
•    استعمال سیگار
 


پیشرفت سرطان پانکراس می تواند سبب بروز عوارض ذیل شود:
•    زردی. سرطان پانکراس با مسدود کردن مجاری صفراوی کبد می تواند سبب بروز زردی شود که علائم آن شامل زرد شدن رنگ پوست و چشم ها، تیره شدن ادرار و مدفوع کم رنگ است. پزشک ممکن است با قرار دادن یک لوله (استنت) پلاستیکی یا فلزی در مجرای صفراوی اقدام به باز کردن این مجاری نماید. در برخی موارد ممکن است یک بای پس به منظور ایجاد یک مسیر جدید برای جریان صفرا از کبد به روده مورد نیاز باشد.


•    درد. تومور در حال رشد می تواند با ایجاد فشار بر روی اعصاب شکم سبب بروز درد شود. داروهای ضد درد می توانند به بهبود درد کمک کنند. پرتودرمانی می تواند سبب توقف رشد تومور و بهبود درد به طور موقت شود. در موارد شدید، پزشک ممکن است اقدام به تزریق الکل به داخل اعصاب کنترل کننده درد در ناحیه شکم (مسدود کردن شبکه سلیاک) نماید. این روش از ارسال سیگنال های درد به مغز جلوگیری می کند.


•    انسداد روده. در صورتیکه سرطان پانکراس به داخل روده کوچک گسترش یابد یا بر روی روده کوچک (ناحیه دئودنوم روده کوچک) فشار آورد می تواند از انتقال غذاهای هضم شده از معده به داخل روده جلوگیری کند. پزشک ممکن است با قرار دادن یک لوله (استنت) در روده کوچک اقدام به باز کردن روده کند. همچنین ممکن است جراحی بای پس به منظور اتصال معده به قسمت های پایین تر روده که توسط سرطان مسدود نشده اند، لازم باشد.


•    کاهش وزن. عوامل مختلفی ممکن است در افراد مبتلا به سرطان پانکراس سبب کاهش وزن شوند. سرطان به خودی خود می تواند سبب کاهش وزن شود. تهوع و استفراغ ناشی از درمان سرطان یا فشار تومور بر روی معده می تواند غذا خوردن را با مشکل روبرو سازد. همچنین ممکن است به علت عدم کفایت پانکراس در تولید کافی آنزیم های گوارشی، توانایی بدن جهت هضم کافی مواد مغذی کاهش یابد.

استفاده از مکمل آنزیم های پانکراس به منظور کمک به هضم مواد غذایی توصیه می شود. سعی کنید با افزودن کالری اضافی به رژیم غذایی وزن خود را ثابت نگاه  دارید.
 


اگر هرگونه علائم و نشانه های نگران کننده ای دارید به پزشک خانواده یا پزشک عمومی مراجعه نمایید. پزشک ممکن است دستور انجام آزمایشاتی را دهد.

در صورت تشخیص سرطان پانکراس شما ممکن است به یکی از متخصصان ذیل ارجاع داده شوید:
•    انکولوژیست (متخصص درمان سرطان)
•    متخصص رادیوتراپی انکولوژی (که با استفاده از رادیوتراپی به درمان سرطان می پردازد.)
•    جراح دستگاه گوارش
•    متخصص گوارش

 

چه اقداماتی شما می توانید انجام دهید
•    از هر گونه محدودیت قبل از ملاقات با پزشک مطلع باشید. در زمان ملاقات با پزشک در مورد محدودیت های غذایی که باید رعایت کنید، با پزشک گفتگو کنید.
•    تمامی علائم خود حتی علائمی که ممکن است بی ارتباط به علت مراجعه شما به پزشک به نظر برسند را یادداشت کنید.
•    اطلاعات شخصی مهم مانند استرس و یا تغییرات اخیر در زندگی را یادداشت کنید.
•    لیستی از تمام داروها، ویتامین ها و مکمل های مصرفی خود تهیه نمایید.
•    یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود را به همراه ببرید.
گاهی اوقات به خاطر سپردن تمام اطلاعات در زمان ملاقات با پزشک دشوار است. شخصی که شما را همراهی می کند می توانند در یادآوری برخی نکات به شما کمک کند.
•    سوالات خود را بنویسید. زمان ملاقات با پزشک محدود است بنابراین تهیه یک لیست از سوالات می تواند به استفاده از وقت کمک کند.

 

برخی از سوالاتی که می توانید از پزشک بپرسید عبارتند از:
•    آیا من به سرطان پانکراس مبتلا شده ام؟
•    سرطان من در چه مرحله ای قرار دارد؟
•    آیا من به انجام آزمایشات بیشتری نیاز دارم؟
•    آیا بیماری من قابل درمان است؟
•    گزینه های درمان برای من کدامند؟
•    آیا درمان می تواند به افزایش طول عمر من کمک کند؟
•    عوارض جانبی ناشی از هر نوع درمان چیست؟
•    کدام روش درمانی از نظر شما بهتر است؟
•    چه روش هایی به بهبود علائم و نشانه های بیماری کمک می کند؟
•    آیا من باید به یک متخصص مراجعه کنم؟ هزینه آن چقدر بوده و آیا من تحت پوشش بیمه قرار می گیرم؟
•    آیا بروشور یا مطالب چاپ شده ای در این زمینه وجود دارد؟ چه وبسایتی را پیشنهاد می کنید؟

 

چه انتظاری از پزشک داشته باشید
سوالاتی که پزشک ممکن است از شما بپرسد عبارتند از:
•    علائم شما از چه زمانی آغاز شدند؟
•    علائم شما به طور مداوم وجود دارند یا به صورت گاه به گاه بروز می کنند؟
•    شدت علائم شما چقدر است؟
•    چه عواملی سبب بهبود علائم می شوند؟
•    چه عواملی سبب تشدید علائم می شوند؟
 


درصورتیکه بدون دلیل کاهش وزن، درد شکم، یرقان یا سایر علائم آزاردهنده را تجربه می کنید باید به پزشک مراجعه نمایید. بسیاری از بیماری ها می توانند سبب بروز علائم مشابه سرطان شوند. بنابراین پزشک شما را از نظر ابتلا به سرطان و سایر بیماری ها مورد بررسی قرار می دهد.


روش های تشخیصی:

تشخیص سرطان پانکراس

در صورتیکه شما مشکوک به سرطان پانکراس باشید ممکن است نیاز به انجام یک یا تعداد بیشتری از آزمایشات ذیل به منظور تشخیص دقیق بیماری داشته باشید:


•    روش های تصویربرداری به منظور ایجاد تصاویری از اندام های داخلی مانند پانکراس و کمک به پزشک جهت مشاهده این اندام ها.

روش های تصویربرداری که برای تشخیص سرطان پانکراس به کار می روند عبارتند از: سونوگرافی، توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI).


•    سونوگرافی اندوسکوپیک (EUS)

در این روش از داخل شکم و با استفاده از یک دستگاه اولتراسوند تصاویری از پانکراس به دست می آید. دستگاه اولتراسوند از طریق یک لوله نازک و انعطاف پذیر (اندوسکوپ) وارد مری و سپس معده می شود. همچنین از طریق این روش می تواند از سلول ها نمونه برداری (بیوپسی) کرد.


•    کلانژیوگرافی اندوسکوپیک عقب گرد (ERCP)

در این روش از ماده حاجب (ماده رنگی) جهت مشخص کردن مجاری صفراوی استفاده می شود. در این روش اندوسکوپ وارد گلو، معده و سپس قسمت بالایی روده کوچک می شود. سپس یک ماده حاجب به داخل مجاری پانکراس و صفرا تزریق می شود. سپس اشعه X به مجاری تابانده می شود.


•    نمونه برداری از بافت (بیوپسی)

در طی فرآیند بیوپسی نمونه کوچکی از بافت پانکراس خارج شده و در زیر میکروسکوپ بررسی می شود. بیوپسی می تواند با وارد کردن یک سوزن از طریق پوست به داخل پانکراس یا از طریق سونوگرافی اندوسکوپیک انجام شود.

 

تعیین مراحل سرطان پانکراس

بعد از تشخیص سرطان پانکراس پزشک مرحله (وسعت) سرطان را تعیین می کند. تعیین مرحله سرطان نشان می دهد که چه درمانی برای شما وجود دارد.

 

اقداماتی که پزشک به منظور تشخیص مرحله سرطان انجام می دهد عبارتند از:


•    با استفاده از لاپاروسکوپی پزشک اقدام به مشاهده پانکراس و بافت های اطراف آن می کند.


•    روش های تصویربرداری مانند CT اسکن و MRI.


•    آزمایش خون. خون شما ممکن است از نظر وجود پروتئین های خاص (مارکرهای تومور) بررسی شود. مارکر تومور که برای سرطان پانکراس مورد استفاده قرار می گیرد CA19-9 نامیده می شود. اما این آزمایش همیشه قابل اعتماد نیست. برخی از پزشکان سطوح این مارکر را قبل، در طول و بعد از درمان اندازه گیری می نمایند.

 

مراحل سرطان پانکراس

پزشک با استفاده از اطلاعات به دست آمده از آزمایشات مختلف مرحله سرطان پانکراس را مشخص می کند. مراحل سرطان پانکراس عبارتند از:


•    مرحله I: سرطان به پانکراس محدود می شود.
•    مرحله II. سرطان به بافت ها و اندام های نزدیک پانکراس گسترش یافته و ممکن است به غدد لنفاوی نیز گسترش یافته باشد.
•    مرحله III. سرطان به رگ های خونی بزرگ در اطراف پانکراس گسترش یافته و ممکن است به غدد لنفاوی نیز گسترش یافته باشد.
•    مرحله IV: سرطان به اندام های دورتر مانند کبد، ریه ها و صفاق گسترش یافته است.

 

روش های درمانی:

درمان سرطان پانکراس به مرحله و محل سرطان و نیز سن شما و وضعیت کلی سلامتی بستگی دارد. اولین هدف در درمان سرطان پانکراس در صورت امکان از بین بردن سرطان است. هنگامی که این امر امکان پذیر نباشد هدف جلوگیری از پیشرفت سرطان است. درصورتیکه سرطان پیشرفت کرده باشد و درمان سودمند نباشد، هدف از بین بردن علائم بیماری است به طوریکه بیماری احساس راحتی داشته باشد.

 

جراحی

در صورتیکه سرطان به پانکراس محدود شده باشد، جراحی یک گزینه درمانی است:
•    جراحی تومور در سر پانکراس. اگر سرطان پانکراس در سر پانکراس وجود داشته باشد، ممکن جراحی ویپل انجام شود. در این روش سر پانکراس و قسمتی از روده کوچک (دئودنوم)، کیسه صفرا و قسمتی از مجاری صفراوی برداشته می شوند. همچنین ممکن است قسمتی از معده نیز برداشته شود. جراح قسمت های باقیمانده پانکراس، معده و روده را به هم متصل می کند تا امکان هضم غذا وجود داشته باشد.

جراحی ویپل خطر ابتلا به عفونت و خونریزی را به دنبال دارد. در صورتیکه بعد از جراحی معده به سختی تخلیه شود، برخی افراد تهوع و استفراغ را تجربه می کنند. شما بعد از جراحی ویپل چند روز در بیمارستان بستری شده و سپس باید چند هفته در منزل استراحت کنید.


•    جراحی تومور در دم و تنه پانکراس. جراحی برای حذف دم و بخش کوچکی از تنه پانکراس، پانکراتکتومی دیستال نامیده می شود. جراح ممکن است طحال را نیز بردارد. عوارض جراحی شامل خونریزی و عفونت است. تحقیقات نشان می دهد که جراحی پانکراس زمانی که توسط یک جراح باتجربه انجام شود عوارض کمتری را به دنبال دارد.

 

پرتو درمانی

پرتو درمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه X برای تخریب سلول های سرطانی استفاده می کند. شما ممکن است قبل یا بعد از جراحی سرطان تحت پرتو درمانی و شیمی درمانی قرار گیرید.

در پرتو درمانی ماشینی در اطراف شما حرکت کرده و پرتوها به نقاط خاصی از بدن شما تابانده می شوند. در مراکز پزشکی تخصصی، پرتودرمانی ممکن است در حین عمل جراحی انجام شود.

 

شیمی درمانی

در شیمی درمانی داروهایی جهت از بین بردن سلول های سرطانی به کار می روند. این داروها از طریق ورید تزریق می شوند و یا خوراکی هستند. شما ممکن است یک داروی شیمی درمانی یا ترکیبی از چندین دارو را دریافت نمایید.

شیمی درمانی می تواند همراه با پرتودرمانی انجام شود. شیمی درمانی معمولاً برای درمان سرطانی که به خارج از پانکراس (اندام های نزدیک پانکراس) گسترش یافته استفاده می شود. ترکیب شیمی درمانی و پرتودرمانی ممکن است بعد از جراحی و به منظور جلوگیری از عود سرطان پانکراس به کار رود.

در افراد مبتلا به سرطان پانکراس پیشرفته، شیمی درمانی به تنهایی و یا به همراه دارودرمانی هدفمند مورد استفاده قرار می گیرد.

 

کارآزمایی های بالینی

کارآزمایی های بالینی اشکال جدید درمان مانند داروهای جدید، روش های جراحی یا پرتو درمانی جدید و روش های جدید مانند ژن درمانی را مورد مطالعه قرار می دهند. درصورتیکه مطالعات نشان دهند که این روش ها موثرتر و ایمن تر از روش های فعلی هستند، این روش های می توانند به عنوان استاندارد درمان مورد استفاده قرار گیرند.

 

 


روش های تشخیصی و درمانی

درمان هدفمند

در درمان هدفمند، داروها برای حمله به ناهنجاری های خاص در سلول های سرطانی به کار می روند. داروهایی مانند Erlotinib مانع رشد و تقسیم سلول های سرطانی می شوند. معمولاً در افراد مبتلا به سرطان پانکراس پیشرفته این دارو همراه با شیمی درمانی به کار می رود.

 

 

درمان های جایگزین:

هیچ درمان مکمل یا جایگزینی برای درمان سرطان پانکراس یافت نشده است. اما درمان های مکمل یا جایگزین می توانند به بهبودی علائم و نشانه های ناشی از سرطان کمک کنید. با پزشک خود در این رابطه گفتگو کنید.

 

درمان های جایگزین برای مقابله با استرس ناشی از بیماری

برخی تحقیقات نشان داده اند که استرس در افراد مبتلا به سرطان پانکراس نسبت به افراد مبتلا به سایر انواع سرطان شایع تر است. در صورت داشتن استرس ممکن است به سختی بخوابید یا به طور مداوم به سرطان فکر کنید. شما ممکن است احساس خشم و غم داشته باشید. با پزشک خود در مورد احساسات خود صحبت کنید. متخصصان می توانند به شما راهکارهایی جهت رهایی از استرس ارائه دهند. در برخی موارد دارودرمانی موثر است.

 

طب مکمل و طب جایگزین نیز می توانند به شما در مقابله با استرس کمک کنند که شامل موارد ذیل می شوند:
•    هنردرمانی
•    ورزش
•    مدیتیشن
•    موسیقی درمانی
•    تمرینات تمدد اعصاب

 

حمایت و پشتیبانی:

برای مقابله با سرطان پانکراس موارد ذیل را به کار گیرید:


•    اطلاعات کافی در مورد سرطان کسب کنید. این امر می تواند به تصمیم گیری شما در مورد درمان کمک کند.  در مورد جزئیات سرطان و گزینه های درمانی با پزشک خود مشورت کنید.


•    از خانواده و دوستان خود درخواست کنید که از شما حمایت کنند (به عنوان مثال در آماده سازی غذا یا رفتن به مطب پزشک).


•    در صورت لزوم با یک مشاور، مددکار اجتماعی و یا یک مشاور مذهبی گفتگو کنید.


•    با نجات یافتگان از سرطان گفتگو کنید. این افراد می توانند بینش منحصر به فردی را در مورد وضعیت جدید در اختیار شما قرار دهند.


اگرچه هیچ راه اثبات شده ای برای پیشگیری از سرطان پانکراس وجود ندارد، اما شما می توانید با رعایت نکات ذیل خطر این بیماری را کاهش دهید:


•   از استعمال سیگار خودداری کنید. در صورت استعمال سیگار با پزشک خود در مورد روش های ترک سیگار گفتگو کنید.


•    وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنید. در صورتیکه اضافه وزن دارید سعی کنید وزن خود را کاهش دهید (1- 0.5 کیلوگرم کاهش وزن در هفته). برای کاهش وزن باید علاوه بر یک رژیم غذایی غنی از سبزیجات، میوه و غلات کامل، به طور روزانه و منظم فعالیت بدنی داشته باشید.


•    از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید. انتخاب یک رژیم غذایی غنی از سبزیجات و میوه های رنگارنگ و غلات کامل می تواند به کاهش خطر سرطان کمک کند.